تومور مثانه یک سرطان نادر است که از پوشش داخلی مثانه شروع می‌شود. مثانه اندامی است توخالی که ادرار را در خود نگه می دارد. راهکارهای متفاوت و موفقی جهت درمان تومور مثانه وجود دارد با این حال احتمال عود تومور مثانه همواره وجود دارد بنابراین بیماران پس از درمان نیز باید تحت مراقبت و پیگیری قرار داشته باشند.
تاثیر تومور مثانه بر بدن
مثانه عضوی مثلثی شکل و توخالی می‌باشد که در مرکز استخوان‌های لگن، بالای مجرای ادرار و کمی پایین‌تر از کلیه‌ها واقع شده است. ادرار از طریق کلیه به مثانه وارد می‌شود. دیواره‌های مثانه از بافتی به نام یوروتلیوم پوشیده شده‌اند. یوروتلیوم از سلول‌هایی ساخته شده است که با وارد شدن ادرار به آن وارد می‌شود منبسط و کشیده می‌شوند و زمانی که مثانه خالی است منقبض می‌شوند. مثانه‌ی هر فرد بالغ قابلیت نگهداری حدود 2 فنجان ادرار را در خود دارد.
زمانی که سلول‌های پوشاننده‌ی دیواره‌ی مثانه دچار جهش و یا تغییر شود به طور غیرعادی تکثیر پیدا می‌نمایند و سلول‌های غیرطبیعی را به وجود می‌آورند که به نام تومور و یا سرطان مثانه شناخته می‌شوند.
انواع تومورهای مثانه
سه نوع تومور مثانه وجود دارند که با توجه به محل شروع سرطان نامگذاری شده‌اند و عبارتند از :
کارسینوم سلول انتقالی
90 درصد تومورهای مثانه از سلول‌های انتقالی پوشش داخلی مثانه آغاز می‌شوند. سلول‌های غیرطبیعی پوشش داخلی مثانه به لایه‌های دیگر که در عمق دیواره‌ی مثانه قرار دارند یا از طریق دیواره مثانه به بافت چربی که اطراف مثانه را احاطه کرده‌اند پخش می‌شوند. این تومورها تحت عنوان سرطان یوروتلیال نیز شناخته می‌شوند.
کارسینوم سلول سنگفرشی
سلول‌های سنگفرشی مثانه سلول‌هایی نازک و مسطح هستند که داخل مثانه را پوشانده‌اند. این نوع از سرطان‌های مثانه منجر به بروز حدود 5 درصد سرطان‌های مثانه می‌شوند و معمولاً در افرادی که دوره‌های طولانی دچار التهاب و یا تحریک مثانه بوده‌اند ایجاد می‌شود.
آدنوکارسینوم
تومورهایی که در غدد پوشاننده‌ی مثانه آغاز می‌شود. حدود 1 الی 2 درصد از انواع تومورهای مثانه از این نوع هستند.
سرطان مثانه
تومورهای مثانه چهارمین سرطان شایع در میان آقایان می‌باشد. شیوع این بیماری در میان آقایان 4 برابر بیشتر از خانم‌ها می‌باشد. اما معمولاً خانم‌ها به انواع پیشرفته این بیماری دچار می‌شوند زیرا علائم سرطان مثانه (مانند هماچوری: وجود خون در ادرار) را با سایر علائم بیماری‌های زنان مرتبط می‌دانند و پیگیری در مورد علت اصلی بیماری خود را دیرتر آغاز می‌نمایند.
این بیماری بیشتر در افراد بالای 55 سال تشخیص داده می‌شود و متوسط سن بیماران 73 سال می‌باشد.
علائم تومور مثانه
در صورتی که فرد در مثانه خود دارای تومور باشد، با یک سری علائم افراد می توانند متوجه آن شوند، البته گاهی اوقت نیز هیچ علائمی را به همراه ندارد. از جمله مهم ترین علائمی که تومورهای مثانه به همراه دارند، به شرح زیر است :
- هماچوری یا وجود خون در ادرار. در برخی موارد میزان خون در ادرار به قدری اندک می‌باشد که فقط توسط مطالعات میکروسکوپی و در آزمایشگاه قابل تشخیص می‌باشد.
- درد و یا سوزش هنگام ادرار کردن
- تکرر ادرار: نیاز به ادرار کردن به صورت مداوم در 24 ساعت شبانه روز
- مشکل در ادرار کردن مانند توقف ادرار زمانی که هنوز مثانه خالی نشده است
- عفونت مداوم در مثانه: عفونت مثانه و تومورهای مثانه دارای علائم مشترکی هستند بنابراین اگر دچار عفونت مثانه هستید که با درمان‌های معمول آنتی بیوتیکی برطرف نمی‌شود ممکن است دچار تومور و یا سرطان مثانه باشید.
علل سرطان مثانه
دلیل اصلی ایجاد تومورهای مثانه مشخص نمی‌باشد اما به نظر می‌رسد برخی عوامل احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، بر اساس تحقیقات انجام شده عوامل شناسایی شده عبارتند از:
- دود سیگار، پیپ و همچنین قرار گرفتن در معرض دود دست دوم
- پرتوهایی که جهت درمان بیماری سرطان در سایر نقاط بدن به کار برده می‌شوند
- برخی داروهای شیمی درمانی
- برخی مواد شیمیایی مانند موادی که در ساخت رنگ‌ها، لاستیک، چرم و برخی از مواد آرایشی به کار می‌رود
- عفونت‌های مکرر در مثانه یا سنگ مثانه
- استفاده متناوب از سوند ادراری
تشخیص تومورهای مثانه
- تجزیه و بررسی ادرار
- سیستوسکوپی: استفاده از ابزاری جهت نمونه برداری و مشاهده‌ی دیواره‌ی مثانه
- سیتولوژی: بررسی میکروسکوپی سلول‌های مثانه
- ام آر آی
- سی تی اسکن
درمان تومور مثانه
درمان تومورهای مثانه در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شوند (قبل از گسترش و رشد) ساده می‌باشد اما در صورت تاخیر در تشخیص درمان آن با پیچیدگی‌هایی همراه خواهد بود.
در صورتی که تومورهای مثانه به موقع تشخیص داده نشوند ممکن است از طریق دیواره‌های مثانه به غدد لنفاوی مجاور و سپس سایر نواحی بدن مانند استخوان‌ها، ریه‌ها و کبد گسترش پیدا نمایند.
به طور کلی درمان‌هایی که جهت تومور مثانه ارائه می‌شوند عبارتند از :
درمان با جراحی
درمان با جراحی به دو روش امکانپذیر است :
جراحی آندوسکوپیک تومور مثانه
در مواردی که تومور هنوز به بافت‌های اطراف گسترش نیافته است بهترین گزینه‌ی درمانی خارج ساختن تومور به روش جراحی می‌باشد. یکی از بهترین روش های جراحی جهت درمان و خارج کردن تومور مثانه، جراحی آندوسکوپیک مثانه است. روش این جراحی به این صورت است که آندوسکوپ که شامل دوربین است، با عبور آن و دستگاه تراش دهنده موتور که توسط تکنیکی به نام TURBT یا همان تراش موتور با آندوسکوپی، توده یا تومور را تراش داده و پس از آن نتیجه به پاتولوژی ارسال می شود.
در صورتی که گسترش تومور فقط مخاطی و زیر مخاطی باشد می توان با این جراحی تومور را درمان کرد.
درمان رادیکال سیستکتومی یا جراحی تومور مثانه
این روش جراحی زمانی صورت می گیرد که تومور به عمق مثانه نفوذ کرده باشد و تمام عضلات و بافت های سلولی اطراف آن را درگیر کرده باشد. این جراحی، یکی از بزرگ ترین و سخت ترین جراحی هایی است که می تواند عوارض زیادی را نیز به همراه داشته باشد. این جراحی می تواند شامل جراحی باز مثانه و پروستات در آقایان و همچنین جراحی برداشتن رحم به صورت باز در خانم ها باشد.
روش انجام این جراحی به این صورت است که از روده باریک یا بزرگ جهت نگه دارنده و جایگزین ادرار استفاده می شود که اینکار با وصل شدن آن به پوست و قرار دادن کیسه های ادراری امکانپذیر است.
برای پیشگیری از متاستاز به دیگر نواحی بدن و در صورت وجود متاستاز و درمان آن ها، از شیمی درمانی بسته به شرایط بیمار (قبل و بعد از عمل) به عنوان درمان کمکی استفاده می گردد.
شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی از طریق مثانه و به صورت مستقیم از طریق لوله‌ای که در مجرای ادرار قرار می‌گیرد به مثانه تزریق می‌شود تا از آسیب رساندن به بافت‌های سالم جلوگیری شود.
ایمونوتراپی
با تحریک و تقویت سلول‌های ایمنی بدن بیمار با تومورهای سرطانی مثانه مبارزه می‌شود.
پرتو درمانی
در ترکیب با روش جراحی و یا شیمی درمانی و یا به عنوان درمانی مستقل جهت جلوگیری از رشد و از بین بردن تومورهای سرطانی مثانه کاربرد دارد.
