جراحی آندوسکوپیک سنگ های ادراری و داخل کلیه (RIRS) از جراحی های آندوسکوپی هستند که برای درمان لیتیازیس در دستگاه ادراری استفاده می شوند. در این روش، از یک یورتروسکوپ استفاده میشود که می‌تواند نیمه سفت یا انعطاف‌پذیر باشد و از طریق مجرای ادرار وارد شود تا سنگ‌های مثانه، حالب یا کلیه‌ها را تکه تکه و خارج کند. سنگ های کلیه با لیزری که از طریق یک کابل فیبر نوری بسیار باریک کار میکند، تکه تکه می‌شوند. این کابل از طریق یورتروسکوپ وارد میشود و همچنین ممکن است از ابزارهای جراحی دیگری به عنوان مکمل برای برداشتن قطعات سنگ استفاده شود. به عنوان مثال، موچین‌ها، که از وسط یورتروسکوپ وارد می‌شوند.
این جراحی اورولوژی تحت بیهوشی عمومی و کوتاه مدت، قادر به درمان اکثر موارد سنگ های ادراری است. که البته با توجه به محل سنگ و اندازه و ترکیب آن کمی متفاوت است. این روش توسط یک مانیتور ویدئویی انجام میشود که به پزشک امکان می‌دهد تصاویر را از طریق یک میکرودوربین در انتهای یورتروسکوپ مشاهده کند. جراحی آندوسکوپیک یک روش بسیار موثر برای از بین بردن لیتیازیس بدون توسل به جراحی باز است که در این مقاله قصد داریم با این روش درمانی بیشتر آشنا شویم.
نحوه انجام جراحی آندوسکوپیک ادراری
یورتروسکوپ نیمه سفت و سخت معمولاً به کمک سوراخی استفاده میشود که از طریق آن ابزارهایی مانند سیم های راهنما، موچین یا سبدها برای برداشتن سنگ و همچنین کابل لیزر برای تکه تکه شدن سنگ وارد میشود. به محض اینکه سنگ پیدا شد، مراحل سنگ شکنی انجام میشود، یعنی سنگ به قطعات کوچکتر تکه تکه شده و سپس با کمک ابزار استخراج خارج می‌گردد.
در روش جراحی آندوسکوپی سنگ های ادراری، یک یورتروسکوپ منعطف معمولاً با همان ابزارها – سیم‌های راهنما، موچین، سبد، لیزر – استفاده میشود، که البته حتی کوچکتر از ابزارهای مورد استفاده در یورتروسکوپ نیمه سخت می‌باشد.
در صورتی که سنگ بسیار بزرگ باشد یا با کمک ابزارهای ذکر شده خارج نشود، انجام نفرولیتوتومی از راه پوست ضرورت می‌یابد.
نفرولیتوتومی از راه پوست یک عمل جراحی است که با سوراخ کردن کلیه از ناحیه پشت بیمار انجام میشود.
پس از سوراخ شدن کلیه، کانالی با کالیبر کمتر از 1 سانتی متر ایجاد می شود که از طریق آن ابزاری به نام نفروسکوپ وارد شده و سپس دستگاه‌هایی برای تکه تکه شدن سنگ و سپس حذف قطعات به کار گرفته می‌شوند.
عوارض احتمالی ناشی از جراحی آندوسکوپیک سنگ های ادراری
در جراحی آندوسکوپیک سنگ های ادراری ممکن است بیمار مانند هر نوع عمل دیگری دچار عوارضی در دوران نقاهت گردد. این عوارض شامل: واکنش به داروهای بیهوشی، احساس درد شدید، خونریزی و دفع خونابه، عفونت، آسیب به میزنای به دلیل ورود لوله های آندوسکوپی، تنگی میزنای و یا انسداد میزنای در اثر درگیر شدن با سنگها می‌باشد.
قطعا در صورت بروز هریک از این مشکلات لازم است به پزشک جراح مراجعه شده و شرایط بیمار برای او توضیح داده شود. اما هریک از این شرایط موقتی بوده و با دارو و استراحت برطرف خواهد شد.
نکته مهم دیگر پس از پایان این عمل آندوسکوپی این است که، در مراحل پایانی جراحی، استنت حالب (کاتتر دوبل J) معمولاً تحت بیهوشی عمومی برای جلوگیری از هرگونه انسداد جریان ادرار و جلوگیری از وارد شدن هر گونه فشار به بیمار، قرار می‌گیرد. توجه نماید که کاتتر Double-J پس از یک تا دو هفته مجدداً در یک روش سرپایی خارج میشود.
مجددا تاکید می شود که احساس درد و سوزش تا چند روز اول کاملا طبیعی می‌باشد و مسئله خطرناکی نمی باشد.
مراقبت های پس از جراحی آندوسکوپیک سنگ های ادراری
بعد از اینکه جراحی به اتمام رسید پس از اتمام ریکاوری بیمار، از او تست توانایی ادرار گرفته میشود. در صورت توانایی انجام ادرار بیمار اجازه ترخیص دارد.
در صورت عدم وجود عوارض بعد از عمل، بستری شدن برای جراحی آندوسکوپی معمولاً یک روزه است وبه طور معمول، بیماران می توانند در روزهای بعد از عمل بدون هیچ محدودیتی به زندگی عادی خود بازگردند.
پس از این درمانها، بیماران باید ابتدا هر 6 ماه یکبار و سپس سالانه به مدت 5 سال، آزمایشاتی را برای نظارت بر تکامل بالینی و روند اطلاع و اطمینان از شرایط خود را دنبال کنند. در صورتی که برگشت و عود وجود داشته باشد و سنگ های بیشتری ایجاد شود، ممکن است نیاز به تکرار این روش یا سنگ شکنی موج شوک (SWL) باشد. این نوع جراحی ممکن است نیاز به پیگیری طولانی تری داشته باشد.
رعایت نحوه نشستن و استراحت نمودن بیمار تا حداقل 2 روز، به کاهش درد و التهاب ناحیه جراحی شده کمک میکند. لازم است بیمار برای دفع هرگونه ذرات احتمالی باقی مانده مرتب آب بنوشد. پس از انجام جراحی آندوسکوپیک سنگ های ادراری سوزش هنگام ادرار تا چند روز اول برای بیمار طبیعی می باشد.
نکات مهم درخصوص دلایل ایجاد سنگ کلیه و ضرورت مراجعه به یک پزشک با تجربه
از هر ده نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه می شود. از نظر پزشکان شیوع سنگ کلیه به دلیل تغییر در رژیم غذایی و روند فعالیت بدنی بسیار افزایش یافته است. مطالعات متعدد نشان داده اند که انتخاب رژیم غذایی و سبک زندگی با افزایش خطر تشکیل سنگ مرتبط است. در میان کسانی که از یک سنگ کلیه رنج می برند، 50 درصد آنها طی 5 تا 10 سال دوباره سنگ جدیدی تشکیل میدهند.
در حالی که پیشرفت های بزرگی در درمان جراحی سنگ کلیه در 30 سال گذشته انجام شده است، روش جراحی آندوسکوپیک سنگ های ادراری یکی از به روز ترین و راحت ترین روش های درمانی از سوی پزشکان شناخته شده است.
اما نکته قابل توجه پس از مواجه با مشکل سنگ کلیه و مجاری ادراری، مراجعه به یک پزشک توانمند و درمانگر باتجربه است. دکتر علی صمیمی یکی از متخصصان جراحی آندوسکوپیک سنگ های ادراری است که با استفاده از دستگاه های فوق پیشرفته سعی دارد بیمار را در کمترین حالت درد و ناراحتی درمان نماید. دکتر علی صیمی مداوت از کنترل بیمار و انجام آزمایشات دوره ای را در سلامت و بهبود قطعی بیمار بسیار موثر میداند.
