سیستوسل یا افتادگی مثانه، یکی از مشکلات شایع در زنان است که به علت بیماری‌ها و مشکلاتی در دیواره‌های واژن رخ می‌دهد. این مشکلات باید حتماً درمان شوند، زیرا در صورت پیشرفت ممکن است با اختلالات بعدی در اندام تناسلی زنانه مواجه شوند. افتادگی مثانه باعث مشکلات زیادی در زنان میشود و زندگی روزمره آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در ادامه، ما به بررسی جامع این بیماری، عوارض آن، روش‌های درمان و اختلالاتی که در صورت عدم درمان به وجود می‌آیند، خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
سیستوسل یا افتادگی مثانه چیست؟
سیستوسل به طور کلی به پرولاپس دیواره قدامی واژن اطلاق میشود، که به طور ساده به آن به عنوان فتق مثانه معروف است. فتق یا بیرون زدگی، مشکل شایعی است که بانوان را متاثر میکند. آمارها نشان می‌دهد که درصد مبتلایان به این بیماری متفاوت است و بین ۲۰ تا ۶۰ درصد بانوان را درگیر میکند. همچنین، نوع دیگری از سیستوسل وجود دارد که با افتادگی و پایین آمدن مثانه همراه است. این بیماری در نتیجه ضعف یا از بین رفتن عضلات واژن و لیگامان‌های بالا رخ می‌دهد. هنگامی که این عضلات و رحم به سمت پایین حرکت می‌کنند، فشار زیادی بر واژن اعمال میشود که می‌تواند به ناتوانی ادراری منجر شود.
انواع سیستوسل
سیستوسل یا افتادگی مثانه می‌تواند در انواع مختلفی رخ دهد. در زیر به برخی از انواع سیستوسل اشاره می‌کنم:
- سیستوسل قدامی: در این نوع سیستوسل، مثانه به سمت جلو و به سمت واژن افتاده است. علت این مشکل ممکن است به دلیل ضعف عضلات و لیگامان‌های قدامی واژن رخ دهد.
- سیستوسل عقب: در این حالت، مثانه به سمت عقب و به سمت رکتوس (بخش پشتی مقعد) افتاده است. این نوع سیستوسل ممکن است به علت ضعف عضلات و لیگامان‌های عقب واژن رخ دهد.
- سیستوسل بالا: در این نوع سیستوسل، مثانه به سمت بالا و به سمت رحم افتاده است. این مشکل ممکن است به دلیل ضعف عضلات و لیگامان‌های بالا واژن رخ دهد.
- سیستوسل مختلط: در برخی موارد، بیماران ممکن است دچار سیستوسل مختلط شوند که در آن مثانه به طرف‌های مختلف (جلو، عقب و بالا) افتاده است.
هر نوع سیستوسل، علل و عوامل مرتبط با ضعف عضلات و لیگامان‌های واژن و عواملی مانند سن، بارداری و زایمان، ژنتیک و عوامل مزمن دیگر نقش مهمی را ایفا می‌کنند. برای تشخیص و درمان صحیح، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است.
چه عللی سبب بروز افتادگی مثانه می شود؟
علل متعددی در بروز و پیشرفت آن بیماری سیستوسل می شود که برخی از آن ها عبارتند از :
فعالیت های سنگین و شدید بدنی
فعالیت‌هایی که تنش و فشار زیاد بر روی عضلات شکمی و لگنی ایجاد می کنند، می‌توانند سبب بروز سیستوسل شوند.
چاقی و وزن بیش از حد
چاقی و داشتن وزن بیش از حد نقشی در بروز سیستوسل دارند، اما تنها عاملی که تاثیرگذار است نیستند.
ژنتیک
برخی از موارد سیستوسل به علت عوامل ژنتیکی به وجود می‌آیند. این به این معنی است که برخی افراد به دلایل وراثتی به بیشترین احتمال برای بروز سیستوسل در معرض قرار دارند.
جراحی هیسترکتومی
انجام جراحی هیسترکتومی (برداشتن رحم) می‌تواند عاملی در بروز سیستوسل باشد.
کاهش هورمون استروژن
کاهش سطح هورمون استروژن در بدن می‌تواند در بروز و پیشرفت سیستوسل نقش داشته باشد.
زایمان طبیعی
زایمان طبیعی ممکن است باعث کشش و فشار زیاد در ناحیه کف لگن شود که معمولاً در طول زمان به بروز سیستوسل در زنان منجر میشود.
تنبلی روده
یبوست و تنبلی روده می‌تواند باعث بروز سیستوسل شود همراه با عوارض شدید باشد.
بیماری سیستوسل ممکن است متنوع و با علائم مختلفی همراه باشد. در صورتی که شما یا فردی در خانواده خود علائمی مشابه سیستوسل دارید یا مشکوک به این بیماری هستید، توصیه میشود که به پزشک تخصصی مراجعه و نظر وی را درباره تشخیص و درمان بیماری سیستوسل بگیرید.
سیستوسل چه علائمی دارد؟
علائم سیستسل بسته به محل و شدت آن دارد. برخی از علائم و نشانه‌های معمول سیستوسل عبارتند از:
- احساس فشار و سنگینی در ناحیه لگنی و نیمه پایین شکم
- درد و ناراحتی در ناحیه لگنی، نیمه پایین شکم و کمر
- اختلال در روابط جنسی به دلیل ناراحتی و درد در هنگام رابطه جنسی
- تغییر در شکل و موقعیت آلت تناسلی بیرونی، مانند بروز پروزه شدگی یا خروج قسمتی از آن از واژن
- اختلال در ادرارکردن، مانند ادرار را نتوان به طور کامل نگه داشت یا نیاز به فشار دادن برای تخلیه کردن ادرار
- مشکلات در بخش روده‌ای، مانند اختلالات گوارشی، یبوست یا اسهال
- احساس خستگی و کاهش سطح انرژی به دلیل تنش و ناراحتی مزمن
اگر شما یا فردی در خانواده خود این علائم را تجربه می‌کنید، توصیه میشود به پزشک تخصصی مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با انجام بررسی‌های فیزیکی و تشخیصی مناسب، علت علائم را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
سیستوسل چگونه تشخیص داده می شود؟
جهت تشخیص سیستوسل پزشک متخصص از روش های زیر استفاده می کند :
بررسی و معاینه پزشکی
پزشک متخصص با پرسیدن پرسش هایی در خصوص علائم، سوابق پزشکی و خانوادگی سعی در کسب باطلاعات در تشخیص و تعیین علت سیستوسل دارد. همچنین با بررسی مثانه و معاینه ناحیه تناسلی و با فشار آوردن این ناحیه می تواند سیستوسل را تشخیص دهد.
آزمایش های تشخیصی
برخی آزمایش‌های تشخیصی می‌توانند در تشخیص سیستوسل مفید باشند. مثلاً انجام تست های ادراری می‌تواند نشان دهنده وجود اختلال در عملکرد مثانه باشد که ممکن است به علت سیستوسل باشد. آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، رنگ آمیزی و یا مراقبت‌های خاص دیگر نیز ممکن است در تشخیص و بررسی سطح سیستوسل مورد استفاده قرار گیرند.
برخی از این آزمایش های پزشکی به شرح زیر است :
تشخیص سیستوسل با درجات شدیدتر، به عنوان مثال درجه 2 و درجه 3، می‌تواند از طریق معاینه معمولی واژن انجام شود. برای ارزیابی بیشتر، ممکن است نیاز به انجام چندین تست و آزمایش باشد :
سیستواروتروگرام
در این تست، هنگامی که فرد ادرار میکند، تصویربرداری انجام میشود تا شکل و وضعیت مثانه برای پزشک قابل رویت باشد. این تست همچنین هرگونه مسدودی در مجرای ادراری را نیز مشخص میکند.
تست یورودینامیک
در این تست، مدت زمان نگهداری ادرار در مثانه و فرآیند تخلیه آن بررسی می شود.
سیستوسکوپی
سیستوسکوپی با استفاده از دستگاه آندوسکوپی، برای بررسی مسدودی در مجرای ادراری و شناسایی وجود سنگ کلیه یا سنگ مثانه و غیره استفاده می شود.
با ترکیب این روش‌ها و بررسی‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی در مورد وجود و شدت سیستوسل بگذارد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
چه روش هایی جهت درمان سیستوسل وجود دارد؟
جهت درمان سیتوسل، گزینه های مختلفی وجود دارد که بسته به شدت و نوع سیستوسل و همچنین ترجیح خود فرد و پزشک متخصص دارد. برخی از روش‌های درمانی سیستوسل عبارتند از :
تقویت عضلات بدن و به خصوص عضلات تحتانی
تمرینات و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات زیرین بدن، به ویژه عضلات پرینه و عضلات زیرین شکمی، می‌تواند در بهبود سیستوسل کمک کند. تمرینات کگل، تمرینات کرنیوساکرال و تمرینات تنفسی می‌توانند در این زمینه مفید باشند. همچنین دستگاه هایی هستند که در تمرینات کگل می‌تواند در نگهداری و تقویت عضلات و کنترل سیستوسل کمک کند.
تغییر در شیوه زندگی
با تغییر در شیوه زندگی می توان احتمال خطر ابتلا به سیستوسل را کاهش داد. این تغییرات شامل مواردی همچون کاهش وزن در صورت لاغری یا چاقی، تقویت عضلات با ورزش منظم، جلوگیری از تنش شدید در منطقه پرینه و عدم تحمل بارهای سنگین و تعویض روزانه و بالا بردن آلت‌های سنگین میشود.
دارو درمانی
در مواردی که تمرینات کگل و تغییر در سبک زندگی کافی نتیجه لازم را نداشته باشند، پزشک از دارو درمانی استفاده خواهد کرد. معمولاً دارو درمانی شامل استفاده از ژل‌های موضعی جهت تقویت بافت‌ها، استروژن‌ها و یا تزریق موادی جهت بهبود این ناحیه است.
جراحی سیستوسل
در موارد سیستوسل شدید و مقاوم به سایر روش‌ها، روش‌های جراحی ممکن است لازم باشد. این شامل جراحی‌های تقویت عضلات زیرین بدن، استفاده از پروتزهای تناسلی داخلی و یا روش‌های برداشتن آلت تناسلی میشود.
در خصوص گزینه‌های درمانی سیستوسل باید با بهترین پزشک متخصص صحبت کنید و از وی کمک بگیرید. چرا که او می‌تواند با توجه به شرایط شما و شدت سیستوسل، بهترین روش‌های درمانی را برای شما برگزیند.
