سنگ های مثانه توده های معدنی سخت شده ای هستند که در مثانه تشکیل می شوند. علت تشکیل این سنگ ها، ماندن ادرار به مدت طولانی مدت در مثانه است. از شایع ترین علائم سنگ مثانه، درد شکم است. همچنین می تواند سبب ایجاد مشکلاتی در ادرار شود. در صورت عدم دفع سنگ مثانه به وسیله دفع ادرار، متخصص اورولوژی باید آن را بشکند یا خارج کند.
سنگ مثانه چیست؟
سنگ های مثانه توده های معدنی سخت شده ای هستند و معمولاً زمانی تشکیل می شوند که پس از استفاده از سرویس بهداشتی، مقداری ادرار در مثانه باقی می ماند. فرد ممکن است متوجه سنگ های کوچک مثانه نشود و بدون هیچ علائمی از مثانه هنگام دفع خارج شوند. اما در صورتی که سنگ های مثانه بزرگ تر باشند، درد هنگام دفع حتمی است. حتی امکان اینکه فرد احساس ناراحتی و درد در معده خوند داشته باشد، زیاد است.
درد بیش از حد مانع از دفع ادرار شده و یا ممکن است خونی شدن ادرار را سبب شود. در صورت داشتن علائم سنگ مثانه، از جمله درد شدید، مشکل در ادرار کردن و سایر علائم بدتر، باید در اسرع وقت به بهترین متخصص اورولوژی مراجعه نمایید.
علائم و نشانه های سنگ مثانه
امکان اینکه سنگ های کوچک مثانه بدون هیچ علامتی دفع شوند، زیاد است. اما سنگ های بزرگ تر مثانه سبب تحریک و درد شدید همراه با مشکلات دفع و خونریزی همراه هستند. از جمله بارزترین علائم و نشانه های سنگ مثانه بزرگ به شرح زیر است :
- تغییر در رنگ ادرار به طوری که کدر یا تیره به نظر برسد.
- مشاهده خون در ادرار یا همان هماچوری
- احساس نیاز به دفع مکرر ادرار
- احساس درد و سوزش هنگام ادرار کردن (دیسوریا)
- احساس درد در قسمت پایین شکم، آلت تناسلی یا بیضه ها
- مشکل در شروع و توقف هنگام دفع ادرار (تقوط ادرار)
- عفونت های دستگاه ادراری (UTIs). سنگ های مثانه اغلب باعث عفونت ادراری می شوند. علائم UTI شامل ادرار مکرر و دردناک است. ادرار شما نیز ممکن است کدر و بدبو باشد.
علل شایع سنگ مثانه چیست؟
سنگ های مثانه زمانی تشکیل می شوند که ادرار برای مدت طولانی در مثانه بماند. مواد زائدی که از بدن خارج می شوند، شامل نمک، پتاسیم، مواد زائد پروتئینی و … هستند که به هم می چسبند و غلظت را بالا می برند و سبب تشکیل کریستال های سخت می شوند. این امر زمانی رخ می دهد که فرد هنگام ادرار کردن نمی تواند آن را به صورت کامل تخلیه کند.
شرایط و عوامل متعددی خطر ابتلا به سنگ مثانه را افزایش می دهند که به شرح زیر است :
سیستوپلاستی تقویتی (تقویت مثانه)
در طی جراحی جهت بزرگ کردن مثانه، جراح از بافت روده ها برای بزرگ تر کردن مثانه و بهبود نحوه عملکرد آن استفاده می کند. گاهی اوقات این روش میتواند سبب تجمع ادرار در مثانه شود.
دیورتیکول مثانه
دیورتیکول ها پاکت ها یا منافذ غار مانندی هستند که می توانند در اندام های توخالی مانند روده یا مثانه ظاهر شوند. آنها می توانند ادرار را نگه دارند و تخلیه کامل مثانه را سخت کنند. دیورتیکول مثانه می تواند در بدو تولد (مادرزادی) ایجاد شود یا در اواخر زندگی به دلیل بیماری یا بزرگ شدن پروستات ایجاد شود.
سیستوسل (افتادگی مثانه)
برخی افراد پس از زایمان دچار سیستوسل می شوند. رباط ها و ماهیچه هایی سبب نگه داشتن مثانه می شوندکشیده و ضعیف می شوند. این امر سبب افتادن مثانه به داخل واژن می شود و سبب مسدود شدن جریان ادرار می گردد.
کم آبی بدن
نوشیدن آب و سایر مایعات به رقیق شدن مواد معدنی موجود در ادرار و تخلیه مثانه کمک می کند. ننوشیدن مایعات کافی می تواند سبب تجمع مواد معدنی و ایجاد سنگ مثانه شود.
پروستات بزرگ شده
پروستات در مردان با افزایش سن می تواند بزرگ تر شود. این افزایش سایز در پروستات می تواند تا حدی مجرای ادرار (لوله ای که ادرار از طریق آن دفع می شود) را مسدود کند. فشار اضافی لازم برای ادرار کردن می تواند تخلیه کامل مثانه را دشوار کند.
سنگ کلیه
سنگ مثانه شبیه سنگ کلیه است. گاهی اوقات، سنگ کلیه از کلیه به مثانه می رود. اگر سنگ کلیه وارد مثانه شود، معمولاً فرد می تواند آن را دفع کند. با این حال، به ندرت، سنگ می تواند در مثانه گیر کرده و بزرگ تر شود.
مثانه نوروژنیک
مثانه نوروژنیک زمانی است که آسیب عصبی ناشی از آسیب نخاعی، سکته مغزی، ناهنجاری های مادرزادی (مانند اسپینا بیفیدا) یا بیماری یا شرایط دیگری بر نحوه عملکرد مثانه شما تأثیر می گذارد و به شما اجازه ادرار کردن را می دهد. افراد مبتلا به مثانه نوروژنیک اغلب به یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر ادراری) برای تخلیه مثانه نیاز دارند. با این حال، گاهی اوقات کاتترها نمی توانند تمام ادرار مثانه شما را تخلیه کنند.
تجهیزات پزشکی. وسایل پزشکی که وارد مثانه شما می شوند (مانند کاتترها) می توانند باعث ایجاد سنگ مثانه شوند. سنگ های مثانه ممکن است از کریستال هایی تشکیل شوند که روی دستگاه ایجاد می شوند. این معمولاً تنها در صورتی اتفاق میافتد که دستگاه بیش از آنچه ارائهدهنده توصیه میکند در بدن شما باقی بماند.
تشخیص سنگ مثانه
پزشک متخصص ابتدا با پرسیدن پرسش هایی از سابقه پزشکی، به معاینه فیزیکی می پردازد و ممکن است یک سری آزمایش ها تجویز نماید. از جمله این آزمایش ها، عبارتند از :
آزمایش ادرار
در طول آزمایش ادرار، فنجان مخصوص ادرار داده می شود که درذ آن نمونه ای از ادرار قرار داده می شود. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود. در آزمایشگاه تکنسین ها نمونه ادرار را برای وجود سنگ های کوچک مثانه بررسی می کنند. همچنین نمونه ای از ادرار را برای علائم عفونت ادراری یا خون بررسی می کنند.
تست های تصویربرداری
پزشک متخصص جهت مشاهده تصاویر واضح از مثانه، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، اشعه ایکس و سونوگرافی را تجویز می کند. این آزمایش ها اندازه، شکل و محل سنگ های مثانه را نشان می دهد.
سیستوسکوپی
پزشک متخصص از یک لوله روشن به اندازه مداد بلند و انعطاف پذیر با یک دوربین در انتهای آن که سیستوسکوپ نام دارد، از طریق مجرای ادرار به مثانه رفته تا سنگ را پیدا کند.